35. «ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ», Ζαν Ζακ Ρουσώ, Εκδόσεις Καστανιώτη./35. “ESSAY ON THE ORIGIN OF LANGUAGES”, Jean-Jacques Rousseau, Kastaniotis Editions.

 

35. «ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ», Ζαν Ζακ Ρουσώ, Εκδόσεις Καστανιώτη.

Α) Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

       Το «Δοκίμιο περί της καταγωγής των γλωσσών» είναι ένα μικρό αλλά ενδιαφέρον βιβλίο του σημαντικού Ελβετού φιλοσόφου Ρουσσώ. Υποδιαιρεμένο σε είκοσι κεφάλαια, ο αναπτύσσει τις απόψεις του συγγραφέα του για το πώς γεννήθηκαν κι εξελίχθηκαν  οι γλώσσες τόσο στις χώρες την νότιας Ευρώπης και Ασίας όσο και στις χώρες του ευρωπαϊκού βορά.

        Κατά τη γνώμη του Ρουσσώ, οι αρχικοί τρόποι επικοινωνίας των ανθρώπων (π.χ. με νεύματα ή άναρθρες φωνές) είχαν μεγαλύτερη εκφραστικότητα. Με την ανάπτυξη των γλωσσών η εκφραστικότητα μειώθηκε και υπερίσχυσε η καταγραφή και μετάδοση των μηνυμάτων.

        Επιπρόσθετα ο Ρουσσώ τονίζει ότι επικά έργα του απώτερου παρελθόντος μεταδόθηκαν ολοζώντανα από γενιά σε γενιά μέσω του τραγουδιού τους, πριν ακόμη να ανακαλυφθεί η γραφή. Η καταγραφή των έργων έγινε αργότερα και με κόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα ομηρικά έπη.

        Σημειώνει, επίσης, ο συγγραφέας τη διαφορά ανάμεσα στη γένεση των γλωσσών του νότου και εκείνων του βορά. Οι γλώσσες του νότου γεννήθηκαν σε ευνοημένα από τη φύση περιβάλλοντα με σκοπό να εκφράσουν συναισθήματα. Γι’ αυτό είναι πιο μουσικές. Αντίθετα, οι γλώσσες του βορά γεννήθηκαν από την ανάγκη συνεννόησης των ανθρώπων με σκοπό τη συνεργασία τους για την επιβίωση των κοινωνιών τους μέσα στο σκληρό κλίμα των τόπων τους. Έτσι είναι πιο τραχιές και με περισσότερα σύμφωνα.

        Ακολούθως, ο Ελβετός φιλόσοφος προβαίνει σε συγκρίσεις ανάμεσα στη ζωγραφική και τη μουσική. Κατά την άποψή του, τα χρώματα είναι χαρακτηριστικά των άψυχων αντικειμένων  ενώ οι μελωδίες για να παραχθούν χρειάζονται τη ανθρώπινη συμβολή, δηλαδή τη ζωή. Χαρακτηρίζει επίσης ο Ρουσώ τη ζωγραφική ως τέχνη του χώρου ενώ τη μουσική ως τέχνη του χρόνου.

        Στη συνέχεια ο συγγραφέας αναπτύσσει τη θεωρία της σταδιακής εκφύλισης της μουσικής καθώς επιχειρήθηκε να μελετηθεί συστηματικά, επιστημονικά. Επισημαίνει ότι η μουσική στην αρχική της φάση ήταν άμεσα συνυφασμένη με την ομιλία, το λόγο και την πρόκληση συναισθημάτων. Στις μεταγενέστερες φάσεις, όπου η μελωδία είχε ξεχωρίσει από το λόγο, δεν είχε την ίδια δύναμη να προκαλεί συναισθήματα. Τονίζει επίσης ότι η αρχαία ελληνική μουσική δε μοιάζει με τη σημερινή, επιστημονική της αναπαραγωγή ή με οποιοδήποτε σύγχρονο είδος μουσικής. Είναι σαν την περίπτωση των γλωσσών: Όταν ένας λαός επιχειρήσει να μιλήσει τη γλώσσα ενός άλλου, χρησιμοποιώντας σωστή σύνταξη και γραμματική, το άκουσμα είναι τελείως διαφορετικό έως ακατανόητο.

       Τέλος, ο Ρουσώ κλείνοντας το δοκίμιό του καταλήγει στη δήλωση ότι η γλώσσα κάθε λαού διαμορφώνεται από τα ενδιαφέροντά του, πράγμα απολύτως κατανοητό μετά από όσα έχει ήδη αναλύσει.

Β) ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ   

        Αναμφισβήτητα οι απόψεις ενός διεθνώς καταξιωμένου φιλοσόφου δεν παύουν να έχουν πολύ ενδιαφέρον, να προσφέρουν νέες γνώσεις και καινούρια τροφή για σκέψη. Άρα το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα  από άτομα που τους αρέσουν η φιλοσοφία αλλά οι γλώσσες. Επίσης είναι αρκετά μικρό σε μέγεθος, επομένως διαβάζεται εύκολα και γρήγορα.

Γ) ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ   

       Χωρίς αμφιβολία, τα δοκίμια και τα φιλοσοφικά κείμενα δε διαβάζονται εύκολα και με ενδιαφέρον από όλους αλλά κυρίως από σπουδάσαντες τη φιλοσοφία ή ερασιτεχνικά ενδιαφερόμενους για αυτή. Στον απλό αναγνώστη χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις, πάντως, ίσως να δημιουργείται η απορία του κατά πόσο αυτά που γράφει ο Ρουσσώ είναι επιβεβαιωμένες αλήθειες ή απλώς προσωπικές του απόψεις. Μάλλον, βέβαια, όσον αφορά στο φιλοσοφικό στοχασμό, συνήθως ισχύει το δεύτερο ενδεχόμενο.

        Επίσης, για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για το ζήτημα που πραγματεύεται ο συγγραφέας, ίσως η μικρή έκταση του βιβλίου δεν είναι επαρκής ώστε να καλύψει από όλες τις πλευρές τα ερωτήματά τους.

Δ) ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

        Σκεπτόμενος κανείς όσα πιστεύει ο Ζαν Ζακ Ρουσώ για τη γένεση των γλωσσών, για τη διαφορά μεταξύ των λαών του βορά κι εκείνων του νότου, για τη μουσική και τη ζωγραφική, μπορεί να βρει αρκετή λογική στις περισσότερες απόψεις του και να συμφωνήσει μαζί του πάνω σε πολλά θέματα.

        Κάτι που εντυπωσιάζει τον Έλληνα αναγνώστη στο συγκεκριμένο δοκίμιο του Ελβετού φιλοσόφου είναι ο θαυμασμός του προς το αρχαίο ελληνικό πνεύμα. Σε αρκετά σημεία του έργου αναφέρει ως ιδανικές την αρχαία ελληνική γλώσσα ή την αρχαία ελληνική μουσική. Συνειδητοποιεί έτσι κανείς τη μεγάλη επίδραση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στον ευρωπαϊκό.

        Εν τέλει, η άποψη ότι η διαμόρφωση της κάθε γλώσσας του κόσμου έγινε υπό την επίδραση κλιματικών και πολιτισμικών συνθηκών φαίνεται πολύ πειστική και ενδιαφέρουσα για όσους αγαπούν τη μελέτη των γλωσσών.

35. “ESSAY ON THE ORIGIN OF LANGUAGES”, Jean-Jacques Rousseau, Kastaniotis Editions.

A) THE SUBJECT OF THE BOOK

        The “Essay on the Origin of Languages” is a small but interesting book by the important Swiss philosopher Rousseau. Divided into twenty chapters, it develops the author’s views on how languages ​​were born and evolved both in the countries of southern Europe and Asia and in the countries of northern Europe.

        In Rousseau’s opinion, the original ways of communicating with people (e.g. with gestures or inarticulate voices) were more expressive. With the development of languages, expressiveness decreased and the recording and transmission of messages prevailed.

        Additionally, Rousseau emphasizes that epic poems of the distant past were transmitted vividly from generation to generation through their songs, even before writing was discovered. The recording of the epic poems was done later and with difficulty. A typical example is the Homeric epics.

        The author also notes the difference between the genesis of the languages ​​of the south and those of the north. The languages ​​of the south were born in environments favored by nature in order to express emotions. That is why they are more musical. On the contrary, the languages ​​of the north were born from the need for people to communicate with each other in order to cooperate for the survival of their societies in the harsh climate of their places. That is why they are rougher and with more consonants.

         Subsequently, the Swiss philosopher makes comparisons between painting and music. In his view, colors are characteristics of inanimate objects while melodies need human input, that is, life, to be produced. Rousseau also characterizes painting as an art of space while music as an art of time.

        The author then develops the theory of the gradual degeneration of music as it attempted to be studied systematically, scientifically. He points out that music in its initial phase was directly intertwined with speech, language and the elicitation of emotions. In later phases, where melody had separated from language, it did not have the same power to evoke emotions. He also emphasizes that ancient Greek music does not resemble its current, scientific reproduction or any modern genre of music. It is like the case of languages: When people attempt to speak the language of another nationality, using correct syntax and grammar, the sound is completely different to the point of being incomprehensible.

       Finally, Rousseau, closing his essay, concludes with the statement that the language of each nation is shaped by its interests, which is completely understandable after what he has already analyzed.

B) THE ADVANTAGES OF THE BOOK

        Undoubtedly, the views of an internationally renowned philosopher never cease to be very interesting, to offer new knowledge and new food for thought. Therefore, the book is read with pleasure by people who like philosophy and languages. It is also quite small in size, therefore it is read easily and quickly.

C) THE DISADVANTAGES OF THE BOOK

        Without a doubt, essays and philosophical texts are not read easily and with interest by everyone, but mainly by those who have studied philosophy or are amateurs interested in it. The ordinary reader without specialized knowledge, however, may wonder whether what Rousseau writes are confirmed truths or simply his personal opinions. Rather, of course, when it comes to philosophical reflection, the second possibility usually applies.

        Also, for those interested in learning more about the issue the author addresses, perhaps the small size of the book is not sufficient to adequately cover their questions.

D) THOUGHTS AFTER READING THE BOOK

        Thinking about what Jean-Jacques Rousseau believes about the genesis of languages, about the difference between the people of the north and those of the south, about music and painting, one can find a lot of logic in most of his views and agree with him on many issues.

        Something that impresses the Greek reader in this particular essay by the Swiss philosopher is his admiration for the ancient Greek spirit. In several lines in of his essay, he mentions the ancient Greek language or ancient Greek music as ideals. One thus realizes the great influence of ancient Greek culture on European culture.

       Ultimately, the view that the formation of each language in the world took place under the influence of climatic and cultural conditions seems very convincing and interesting for those who love the study of languages.