26) «ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ» του Τάση Παπαϊωάννου / 26) "THOUGHTS ON ARCHITECTURAL COMPOSITION" by Tassis Papaioannou.

 

For English, please, scroll down! Thank you! 

26) «ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ» του Τάση Παπαϊωάννου.

Α) Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

       Το βιβλίο «Σκέψεις για την αρχιτεκτονική σύνθεση» γράφτηκε από τον εξαιρετικό καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Τάση Παπαϊωάννου. Το αντικείμενό του είναι οι σκέψεις του πάνω σε διάφορες μεθόδους κι εργαλεία που χρησιμοποιεί κάθε συνθέτης αρχιτεκτονικών έργων. Πρόκειται για σκέψεις και συναισθήματα που οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν σπουδάσει αρχιτεκτονική και την έχουν αγαπήσει, μπορούν να τα κατανοήσουν και να τα αισθανθούν βαθιά μέσα στην ψυχή τους.

        Το πρώτο ζήτημα που πραγματεύεται ο γνωστός αρχιτέκτων είναι η σημασία του σκίτσου ως μέσου που καταγράφει τις πρώτες, αφηρημένες ιδέες του συνθέτη, οι οποίες σταδιακά και με δυναμικό τρόπο οδηγούν στην τελική αρχιτεκτονική σύνθεση.

       Ακολουθεί η διερεύνηση του ρόλου της «κεντρικής ιδέας», γύρω από την οποία αναπτύσσεται με
πολύ κόπο μια ισορροπημένη αρχιτεκτονική σύνθεση, στην οποία δεν πρέπει να προστεθεί τίποτα και από την οποία δεν πρέπει να αφαιρεθεί τίποτα ώστε να εξακολουθεί να υφίσταται αναλλοίωτη η εν λόγω ισορροπία.

        Έπεται η διερεύνηση της σχέσης της σύγχρονης αρχιτεκτονικής με εκείνη του παρελθόντος. Εδώ διατυπώνεται η άποψη ότι τίποτα δεν προκύπτει από παρθενογένεση αλλά κάθε σύγχρονο καλλιτεχνικό έργο αναμφισβήτητα βασίζει την ύπαρξή του σε εκείνη των έργων του παρελθόντος και αποτελεί μετεξέλιξή τους.

        Το επόμενο ζήτημα που πραγματεύεται ο Τάσης Παπαϊωάννου είναι τα παραστατικά μέσα που χρησιμοποιεί ο αρχιτέκτων προκειμένου να συνθέσει το έργο του. Αυτά δεν είναι άλλα από το ελεύθερο σχέδιο, το γραμμικό σχέδιο και το πρόπλασμα. Τα εν λόγω μέσα αποτελούν τη γλώσσα της αρχιτεκτονικής. Ο αρχιτέκτων οφείλει να εξασκείται συνεχώς σε αυτά, ούτως ώστε αδιάκοπα να αυξάνεται η επιδεξιότητά του στη χρήση τους. Βέβαια, επισημαίνεται ότι ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο δεν είναι αυτοσκοπός. Ο τελευταίος είναι το ίδιο το υλοποιημένο αρχιτεκτονικό έργο, το οποίο είναι σε θέση να προκαλεί συναισθήματα στους χρήστες του. Σημειώνεται επιπρόσθετα ότι η δουλειά του αρχιτέκτονα δεν τελειώνει με τα τελικά γραμμικά σχέδια του έργου του. Αυτός οφείλει να παρακολουθεί την υλοποίησή του στο πεδίο κι εκεί να λαμβάνει περαιτέρω αποφάσεις για τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες που θα το ολοκληρώσουν.

        Ακολουθεί η έμφαση που δίνει ο συγγραφέας στη μεγάλη χρησιμότητα των αρχιτεκτονικών προπλασμάτων. Το πρόπλασμα παρομοιάζεται σαν το κτήριο στα πρώτα στάδια της κατασκευής του. Η προσεκτική παρατήρησή του από τον αρχιτέκτονα, από διάφορες οπτικές γωνίες, βοηθά τη φαντασία του να εξελίξει περαιτέρω την αρχιτεκτονική του ιδέα. Παράλληλα το πρόπλασμα είναι ένα εργαλείο μελέτης της ανατομίας του εσωτερικού χώρου που σχεδιάζεται.

        Στη συνέχεια αναλύεται ο ρόλος της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή στην αρχιτεκτονική. Επισημαίνεται ο υπολογιστής είναι απλά ένα μέσο εργασίας του αρχιτέκτονα και δεν πρέπει να αντικαθιστά τον ίδιο. Παρόλα αυτά, παρατηρείται αναπόφευκτη αλληλεπίδραση ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και το λογισμικό Η/Υ. Για τη σχέση αυτή και την παραγόμενη αρχιτεκτονική με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να βγάλουν ασφαλέστερα συμπεράσματα οι μελλοντικές γενεές αρχιτεκτόνων, όταν πια θα υπάρχει πολλή εμπειρία πάνω σε αυτό το ζήτημα. Πάντως, κάπου σημειώνεται ότι ίσως η βραδύτητα του σχεδιασμού με το χέρι να δίνει στη σκέψη του αρχιτέκτονα περισσότερο χρόνο ωρίμανσης. Επιπρόσθετα, ο αρχιτέκτων που σχεδιάζει με το χέρι έχει συνεχώς την εποπτεία όλου του σχεδίου, πράγμα που στην περιορισμένου μεγέθους οθόνη του υπολογιστή είναι δύσκολα εφικτό.

       Ακολούθως ο Τάσης Παπαιωάννου αναφέρεται στο στάδιο υλοποίησης του έργου, την πιο σπουδαία φάση για κάθε συνθέτη. Τότε πλέον ο αρχιτέκτων βρίσκεται μόνος απέναντι στο έργο του. «Ακούει» το έργο του να μιλά. Έχει τη δυνατότητα να βιώσει το χώρο που σχεδίασε, ο οποίος φαίνεται τόσο νέος αλλά και τόσο οικείος παράλληλα.

        Η κριτική του κοινού απέναντι στο ολοκληρωμένο έργο είναι επίσης μία πολύ χρήσιμη  διαδικασία. Παρόλα αυτά, πιο σημαντική είναι η κριτική του ίδιου του συνθέτη απέναντι στο έργο του, τόσο κατά τη διάρκεια σχεδιασμού του όσο και στις επόμενες φάσεις.

        Η ακόλουθη ενότητα του βιβλίου πραγματεύεται την πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα του οπτικού νου. Αυτή βασίζεται στη θεωρία της νευροαισθητικής που θεμελιώθηκε το 1999 από το νευροβιολόγο Σεμίρ Ζέκι. Πρόκειται για μια σύγχρονη θεωρία που τείνει να καταργήσει την ιδέα του απόλυτουης διαχωρισμού της τέχνης από την επιστήμη. Σύμφωνα με αυτή, το έργο κάθε καλλιτέχνη ή επιστήμονα δεν γεννιέται αυθαίρετα και τυχαία στο νου του αλλά έχει σχέση με τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου του. Ο εγκέφαλος του κάθε δημιουργού αναπτύσσεται και διαμορφώνεται με βάσει τις διάφορες εμπειρίες που αποκτώνται κατά τη διάρκεια της ζωής. Έτσι δημιουργείται εντός του και η αντίληψη για το ωραίο, η οποία εκφράζεται ακολούθως μέσα από τα έργα του.

        Το επόμενο ζήτημα που πραγματεύεται ο συγγραφέας είναι η διάκριση του νέου από το παλιό στην τέχνη. Τελικά φαίνεται πως όσο πιο νέο φαίνεται κάτι, τόσο παλαιότερο είναι. Πηγάζει από ακόμη μακρινότερες στιγμές του ανθρώπινου παρελθόντος. Άρα ιδέες έρχονται, φεύγουν και επανέρχονται μετά από καιρό στο πεδίο της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Μέσα στον προβληματισμό του για το νέο στην αρχιτεκτονική σήμερα, ο αρχιτέκτων εκφράζει και την επιφύλαξή του για τη στροφή της προς το μορφοκρατικό εντυπωσιασμό, πιστεύοντας ότι αυτή δεν είναι η ουσία της αρχιτεκτονικής, αφού δεν προτείνει κάτι νέο στον τρόπο της ανθρώπινης καθημερινής ζωής.

        Κλείνοντας τις σκέψεις του για την αρχιτεκτονική σύνθεση, ο Τάσης Παπαϊωάννου αναφέρεται στο πόσο πιο αργά εξελίσσεται η αρχιτεκτονική σε σύγκριση με άλλες δραστηριότητες του ανθρώπινου πνεύματος αλλά και στην αναγκαιότητα της  συνεργασίας για την πραγματοποίηση αρχιτεκτονικών δημιουργιών.

        Παρόλα αυτά, το βιβλίο του συγγραφέα δεν τελειώνει εκεί. Ακολουθεί ένα πολύ ενδιαφέρον παράρτημα που παρουσιάζει μια εξαμηνιαία εργασία των σπουδαστών του τέταρτου έτους της σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου του ακαδημαϊκού έτους 1991 – 1992. Στα πλαίσιά της, οι σπουδαστές έπρεπε να διαβάσουν τις «Αόρατες πόλεις» του Ίταλο Καλβίνο και να αντλήσουν έμπνευση από το κείμενό τους, προκειμένου να παρουσιάσουν σε σκίτσα και προπλάσματα πώς τις φαντάστηκαν. Παρατίθενται, λοιπόν, τα κείμενα του Καλβίνο που παρουσιάζουν τις πόλεις Ζηνοβία, Θέκλα,  Οκτάβια, Ραΐσα , Κλαρίσα και Βαλδράδα και μετά από καθένα οι αυτών παρουσιάζονται οι γεμάτες με έμπνευση αρχιτεκτονικές συνθέσεις των σπουδαστών, με τις οποίες κλείνει ευχάριστα το βιβλίο.

Β) ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ   

        Οι «Σκέψεις για την αρχιτεκτονική σύνθεση» του καθηγητή Τάση Παπαϊωάννου είναι ένα πολύ ενδιαφέρον και παράλληλα ευχάριστο βιβλίο για κάθε αρχιτέκτονα ή λάτρη της αρχιτεκτονικής. Η δομή του συγγράμματος είναι ακολουθεί μια λογική συνέχεια. Ο λόγος του συγγραφέα και το περιεχόμενο των κειμένων του φανερώνουν έναν ευρυμαθή άνθρωπο.

        Διαβάζοντας το βιβλίο του Παπαϊωάννου, οι αρχιτέκτονες νιώθουν να ταυτίζονται και να συγκινούνται με τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Παράλληλα, οι μη αρχιτέκτονες, που έχουν ενδιαφέρον να μάθουν για τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει ένας αρχιτέκτονας και για το τί είναι αρχιτεκτονική, μπορούν να ενημερωθούν ικανοποιητικά από την ανάγνωση του συγγράμματος.

Γ) ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

        Το βιβλίο «Σκέψεις για την αρχιτεκτονική σύνθεση» δεν παρουσιάζει κανένα μειονέκτημα. Είναι, εξάλλου, γραμμένο από έναν εξαιρετικά διακεκριμένο Έλληνα αρχιτέκτονα, που μαζί με το συνεργάτη του, Δημήτρη Ησαΐα, έχουν παρουσιάσει επί δεκαετίες, έργα υψηλότατης ποιότητας κι αισθητικής.

Δ) ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

        Η αρχιτεκτονική είναι μια πανάρχαια τέχνη, που μέχρι σήμερα χρησιμοποιεί τη δική της μεθοδολογία και τα δικά της εργαλεία δημιουργώντας τα έργα της. Αυτά αλλάζουν ή εμπλουτίζονται με την πάροδο του χρόνου. Πάντως, πάντοτε  η αρχιτεκτονική παραμένει ένα επίπονο είδος καλής τέχνης, που σκοπός του είναι η δημιουργία έργων που συγκινούν τους χρήστες τους. Τη σημερινή εποχή φαίνεται πως η αρχιτεκτονική δημιουργικότητα συνδέεται και με την επιστήμη, ισχυρισμός που στηρίζεται καταρχάς στις θεωρίες της  Νευροαισθητικής. Διακρίνεται, επιπρόσθετα, ότι η αρχιτεκτονική συνδέεται δημιουργικά και με τη λογοτεχνία. Είναι δύο είδη δημιουργικότητας που συχνά αλληλοτροφοδοτούνται.

        Τα ωραία αυτά συμπεράσματα που έχει ή δεν έχει στοχαστεί ο κάθε αρχιτέκτονας, δεν είναι δυνατόν να διαστυπωθούν καλύτερα από άλλον παρά από έναν καταξιωμένο δημιουργό στο πεδίο αυτής της τέχνης.

 

26) "THOUGHTS ON ARCHITECTURAL COMPOSITION" by Tassis Papaioannou.

A) THE SUBJECT OF THE BOOK

        The book "Thoughts on architectural composition" was written by the outstanding professor of the School of Architecture of the National Technical University of Athens, Tassis Papaioannou. His subject is his thoughts on various methods and tools used by every architectural composer. These are thoughts and feelings that most people who have studied and loved architecture can understand and feel deep in their soul.

        The first issue addressed by the well-known architect is the importance of the sketch as a medium that records the first, abstract ideas of the composer, which gradually and dynamically lead to the final architectural composition.

        Next is the investigation of the role of the "central idea", around which a balanced architectural composition is painstakingly developed, to which nothing must be added and from which nothing must be taken away so that said balance continues to exist unchanged.

        Following is the investigation of the relationship between modern architecture and that of the past. Here the opinion expressed is that nothing arises from parthenogenesis but every modern artistic work undoubtedly bases its existence on that of the works of the past and is their evolution.

        The next issue addressed by Tassis Papaioannou is the representational means used by the architect in order to compose his work. These are none other than sketching, linear drawing and scale models. These media constitute the language of architecture. The architect must constantly practice them, so that his dexterity in their use will continuously increase. Of course, it is pointed out that an architectural plan is not an end in itself. The latter is the realized architectural work itself, which is able to evoke emotions in its users. It is additionally noted that the architect's work does not end with the final line drawings of their project. He/she must monitor its implementation in the field and there make further decisions about the architectural details that will complete it.

        This is followed by the author's emphasis on the great utility of architectural models. The model is likened to the building in its early stages of construction. The architect's careful observation of it, from various angles, helps his imagination to further develop his architectural idea. At the same time, the prototype is a tool for studying the anatomy of the interior space being designed.

        The role of computer use in architecture is then analyzed. It is pointed out that the computer is simply a working tool of the architect and should not replace him/her. However, there is an inevitable interaction between architecture and computer software. Future generations of architects will be able to draw safer conclusions about this relationship and the architecture produced in this way, when there will be a lot of experience on this matter. However, somewhere it is noted that perhaps the slowness of hand designing gives the architect's thinking more time to mature. In addition, the architect who designs by hand has constant supervision of the entire design, which is difficult to achieve on the limited screen size of the computer.

        Then Tassis Papaioannou refers to the project's implementation stage, the most important phase for any composer. Then the architect is now alone in the face of his work. He "hears" his work speak. He is able to experience the space he designed, which seems so new yet so familiar at the same time.

        Public criticism of the finished work is also a very useful process. However, more important is the composer's own criticism of his work, both during its planning and in the subsequent phases.

        The next section of the book deals with the very interesting idea of the visual mind. This is based on the theory of neuroaesthetics founded in 1999 by the neurobiologist Semir. It is a modern theory that tends to abolish the idea of the absolute separation of art from science. According to it, the work of every artist or scientist is not born arbitrarily and randomly in his mind but is related to the structure and function of his brain. The brain of every creator develops and is shaped based on the various experiences acquired during life. This is how the perception of beauty is created within him, which is subsequently expressed through his works.     

The next issue addressed by the author is the distinction between the new and the old in art. After all, it seems that the newer something looks, the older it is. It comes from even more distant moments of the human past. So, ideas come, go and come back after time in the field of human creativity. In his reflection on what is new in architecture today, the architect also expresses his reservations about the shift towards morphocratic impressionism, believing that this is not the essence of architecture, since it does not propose anything new in the way of human daily life.

        Concluding his thoughts on architectural composition, Tassis Papaioannou refers to how architecture evolves more slowly compared to other activities of the human spirit, but also to the necessity of cooperation for the realization of architectural creations.

        However, the author's book does not end there.In the end there is a very interesting appendix that presents a semester assignment of the students of the fourth year of the School of Architecture of the National Technical University of Athens in the academic year 1991 – 1992. As part of it, the students had to read "Invisible Cities" by Italo Calvino and draw inspiration from their text, in order to present in sketches and models how they imagined them. Therefore, Calvino’s texts presenting the cities of Zenovia, Thecla, Octavia, Raisa, Clarissa and Valdrada are listed and after each of them the students' architectural compositions full of inspiration are presented, with which the book closes pleasantly.

B) THE ADVANTAGES OF THE BOOK

        "Thoughts on architectural composition" by professor Tassis Papaioannou is a very interesting and at the same time enjoyable book for any architect or architecture lover. The structure of the book follows a logical sequence. The author's speech and the content of his texts reveal a learned man.

        By reading Papaioannou's book, architects feel identified and moved by his thoughts and feelings. At the same time, non-architects, who are interested in learning about how an architect works and what architecture is, can be satisfactorily informed by reading the book.

)     C) THE DISADVANTAGES OF THE BOOK

        "Thoughts on Architectural Composition" presents no shortcomings. It is, moreover, written by an extremely distinguished Greek architect, who together with his partner, Dimitris Isaia, have presented works of the highest quality and esthetics for decades. B)    

D) THOUGHTS AFTER READING THE BOOK

       Architecture is an ancient art, which to this day uses its own methodology and tools to create its works. These change or enrich over time. However, architecture always remains a painstaking type of fine art, the purpose of which is to create works that move their users. In today's era, it seems that architectural creativity is also connected to science, a claim that is primarily based on the theories of Neuroaesthetics. Additionally, it can be seen that architecture is creatively connected with literature. They are two types of creativity that often feed off each other.

        These fine conclusions, which each architect has or has not thought about, cannot be better expressed by anyone than by an accomplished creator in the field of this art.

​